Τα μείζονα προβλήματα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις προκάλεσαν οι αντιδράσεις των ισχυρών μεσογειακών οργανώσεων Γαλλίας και Ιταλίας. Διακήρυτταν σε όλους τους τόνους ότι η ένταξη των τριών μεσογειακών χωρών Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, θα δημιουργούσε ισχυρό ανταγωνισμό στα δικά μας γεωργικά προϊόντα. Με το επιχείρημα αυτό και διαθέτοντας ισχυρό πολιτικό εκτόπισμα πέτυχαν την δέσμευση της ΕΟΚ να θεσπίσει :
Πρώτον την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) με σκοπό τη σημαντική ενίσχυση της στήριξης των μεσογειακών προϊόντων.
Δεύτερον την ενίσχυση της υποδομής μεσογειακών περιοχών με τη δημιουργία των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (ΜΟΠ). Και τα δύο μέτρα ήταν προφανώς προς όφελός μας ως μεσογειακής χώρας. Όμως, οι εν λόγω οργανώσεις ζητούσαν η θέσπιση των μέτρων αυτών να γίνουν πριν από την ένταξη των τριών υποψηφίων χωρών.
Εμείς γνωρίζαμε ότι οι σχετικές διαδικασίες είναι εξαιρετικά χρονοβόρες με αποτέλεσμα :
Πρώτον, να είναι αναπόφευκτη η ομαδοποίηση της διαπραγμάτευσης των τριών χωρών. Αυτό ζητούσαν επιμόνως και με σοβαρά επιχειρήματα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη. Ήθελαν “με ένα σμπάρο τρία τρυγόνια”. Εμείς όμως θέλαμε να αποφύγουμε την ομαδοποίηση επειδή θα απομάκρυνε πολύ την ένταξή μας και μάλιστα με δυσμενέστερους όρους.
Δεύτερον, δεν θα μετείχαμε στις διαπραγματεύσεις της θέσπισης των μέτρων και, φυσικά, δεν θα παίρναμε το μερίδιό μας από τα ΜΟΠ ως μεσογειακή χώρα.
Η διαπραγμάτευση επικεντρώθηκε λοιπόν στη συνέχεια στο κρίσιμο αυτό θέμα : εάν η θέσπιση των μέτρων που ζητούσαν οι μεσογειακοί γεωργοί γινόταν πριν ή μετά την ένταξη των τριών υποψηφίων χωρών.
Μόνο η Ελλάδα πέτυχε εκείνο που εθεωρείτο ακατόρθωτο : η ένταξή μας να γίνει πριν από τη θέσπιση των μέτρων.
Τα αποτελέσματα του επιτεύγματος ήταν εξόχως σημαντικά. Η Ελλάδα συμμετέσχε ενεργώς στις διαπραγματεύσεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και για τη διαμόρφωση των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (ΜΟΠ) από τα οποία εισέπραξε το όχι ευκαταφρόνητο ποσό των 2,1 δις ευρώ. Αντιθέτως, η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν είχαν καμία συμμετοχή στις διαμόρφωση της ΚΑΠ και των ΜΟΠ από τα οποία δεν πήραν δεκάρα, παρότι είναι μεσογειακές χώρες. Και το σημαντικότερο, η ένταξή τους έγινε πέντε χρόνια μετά την ένταξη της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα κέρδισε πέντε χρόνια ενταξιακής ζωής.
Είναι δύσκολο να δοθεί ολοκληρωμένη απάντηση στο τι σημαίνουν τα πέντε χρόνια ενταξιακής ζωής που κέρδισε η Ελλάδα. Θα αναφέρουμε τα, κατά την κρίση μας, σημαντικότερα :
Πρώτον, η συμμετοχή της Ελλάδας, ως ισοτίμου μέλους, στις κοινοτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Η σημασία του παράγοντα αυτού είναι τεράστια. Αρκεί να αναλογισθούμε το πολιτικό βάρος που απέκτησε η χώρα μας στον διεθνή χώρο και τις δυνατότητες που εξασφαλίσθηκαν στη διαχείριση εθνικών θεμάτων κατά την περίοδο 1.1.1981 – 1.1.1986.
Δεύτερον, είχε τεράστια οικονομικά οφέλη. Με βάση τα επίσημα στοιχεία που είχαν δημοσιευθεί για τα έτη 1985,86,88 και 89, το συνολικό καθαρό όφελος της πενταετίας ανέρχεται στο ποσό των 7 δις.620 εκ. ECU ή ευρώ.
Στο εξαιρετικά μεγάλο αυτό επίτευγμα συνέβαλε αποφασιστικά μία ευτυχής συγκυρία. Αποδέκτες των αιτημάτων των μεσογειακών γεωργών Ιταλίας και Γαλλίας ήταν οι Υπουργοί Γεωργίας Marcora της Ιταλίας και Pierre de Mehaignierie της Γαλλίας. Ο Υπουργός μας, Γ. Κοντογιώργης είχε φέρει κάπως στα νερά του τον Marcora. Όμως ο φέρων τίτλον ευγενείας Mehaignerie δεν ήταν τόσο προσιτός, τόσο προσβάσιμος. Γάλλος συναπόφοιτός μου από την ENGR του Παρισιού, με ενημέρωσε ότι ο Mehaignerie ήταν συναπόφοιτος, μερικές σειρές νεώτερος. Μου υπενθύμισε ότι μεταξύ των συναποφοίτων των Grandes Ecoles, όπως η δική μας, υπάρχει εκ παραδόσεως ένα πνεύμα αλληλοϋποστήριξης. Μου συνέστησε λοιπόν να προσπαθήσω να συνδεθώ μαζί του. Θυμήθηκα το ρηθέν από τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, έναν από τους εφτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας : «Καιρόν γνώθι» που περιφραστικά σημαίνει «αναγνώρισε μία ευτυχή συγκυρία και αξιοποίησέ την για να πετύχεις τον στόχο σου». Ενημέρωσα αμέσως τον Υπουργό μου Γιάννη Μπούτο και εκείνος, χωρίς να χάσει καιρό, προσκάλεσε επισήμως τον Γάλλο ομόλογό του να επισκεφθεί την Ελλάδα. Σε λίγες μέρες, ο Mehaignerie βρέθηκε στην Αθήνα. Στην πρώτη σύσκεψη με τον Έλληνα ομόλογό του, στην οποία είχα παραστεί, ο Γιάννης Μπούτος παρουσίασε τα επιχειρήματά μας υπέρ της ένταξης της Ελλάδας πριν από την θέσπιση των μέτρων που προανέφερα. Ο Γάλλος άκουσε προσεκτικά αλλά παρέμεινε σοβαρός και ανέκφραστος, πράγμα το οποίο είχε εκνευρίσει τον Γιάννη Μπούτο. Συνέστησα λοιπόν στον Υπουργό μου να προτείνει στον ομόλογό του μία επίσκεψη στις Μυκήνες και στο Ναύπλιο ώστε να γνωρίσει τις αρχαιότητες και τις εκεί γεωργικές βιομηχανίες. Ο Mehaignerie δέχτηκε πρόθυμα και τον συνόδευσα. Στην αρχή είχε παραμείνει ο αγέρωχος Γάλλος ευγενής. Όταν όμως του είπα ότι είμαστε συναπόφοιτοι, άλλαξε αμέσως. Βρήκαμε κοινούς γνωστούς, κουτσομπολεύσαμε τους καθηγητές μας και δημιουργήθηκε μία ζεστή οικειότητα. Στην επιστροφή έγινε νέα συνάντηση με τον Μπούτο, ο οποίος έμεινε κατάπληκτος από την αλλαγή του Γάλλου ομολόγου του. Ο Mehaignerie μίλησε πλέον ανοιχτά, ανέφερε τις δυσκολίες που είχε με τους μεσογειακούς γεωργούς εν μέσω προεκλογικής περιόδου αλλά υποσχέθηκε ότι θα καταβάλει προσπάθεια για θετική απάντηση στο ελληνικό αίτημα. Από εκεί και πέρα, η επαφή με τον Γάλλο Υπουργό ήταν εφικτή κάθε φορά που ήταν αναγκαία.
Τους καρπούς αυτού καθώς και άλλων επιτευγμάτων που εξασφάλισε η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τους έδρεψε η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου η οποία ήλθε στην εξουσία το 1981, τον ίδιο χρόνο που η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος της ΕΟΚ. Η πρωτοφανής πχ. αύξηση του αγροτικού εισοδήματος, «το γλυκό ψωμί των αγροτών», πιστώθηκε στον Ανδρέα Παπανδρέου. Το μερίδιο της Ελλάδας που εξασφάλισε η κυβέρνηση του Καραμανλή από τα ΜΟΠ πιστώθηκε επίσης στον Παπανδρέου.
Ωστόσο, θα πρέπει να τονισθεί ότι το ύψος του μεριδίου που έλαβε από τα ΜΟΠ η Ελλάδα, το διαχειρίστηκε επιτυχώς ο νέος τότε Υφυπουργός Θεόδωρος Πάγκαλος με τους ικανούς συνεργάτες του Γιάννο Κρανιδιώτη και Παναγιώτη Ιωακειμίδη. Η σχετική διαπραγμάτευση έγινε σε επίπεδο συνόδου κορυφής και ήταν αρκετά επεισοδιακή. Πρόεδρος ήταν ο Ιταλός Πρωθυπουργός Μπετίνο Κράξι. Την Ελλάδα αντιπροσώπευε ο Ανδρέας Παπανδρέου με τον Υπουργό Εξωτερικών Χαραλαμπόπουλο και τον Υφυπουργό Πάγκαλο. Πρωθυπουργός της Αγγλίας ήταν η «σιδηρά κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ. Μόλις άρχισε η συνεδρίαση, ο Ανδρέας με τον Χαραλαμπόπουλο απεχώρησαν αφήνοντας κατάπληκτους τους άλλους Πρωθυπουργούς. Ο λόγος της αποχώρησης ήταν η ψηφοφορία για την εκλογή του Προέδρου Δημοκρατίας που κατέληξε στην εκπαραθύρωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και την επιλογή του Σαρτζετάκη. Μόλις άρχισε η συνεδρίαση, η Θάτσερ κοίταξε περίεργα τον Πάγκαλο και του είπε : “What is your name my boy” ; (Ποιο είναι το όνομά σου, αγόρι μου ;) Ο Πάγκαλος απάντησε : Τεό και προσέθεσε η Θάτσερ : «Αre you sure that you are qualified to negociate”; (Είσαι σίγουρος ότι διαθέτεις τα προσόντα για να διαπραγματευτείς;) “Of course I am” (και βέβαια μπορώ), απάντησε ο Πάγκαλος. Έτσι, ο Υφυπουργός Πάγκαλος απέδειξε ότι ήταν άξιος να διαπραγματευτεί με έμπειρους Πρωθυπουργούς και να εξασφαλίσει το όχι ευκαταφρόνητο ποσό των 2,1 δις ευρώ. Όσο για την Θάτσερ, άφησε εποχή στα συμβούλια κορυφής με την έμμονη απαίτησή της : «I want my money back” (θέλω πίσω τα χρήματά μου). Η εμμονή αυτή της Θάτσερ είχε εκνευρίσει πολύ τους άλλους Πρωθυπουργούς με την αντιευρωπαϊκή συμπεριφορά της. Τελικά κατάφερε να πάρει ένα μέρος από το ζητούμενο ποσό. Η Αγγλία, όπως και άλλες χώρες, κατέθετε περισσότερα στον κοινοτικό προϋπολογισμό από όσα απολάμβανε μέσω των διαφόρων εν ισχύει πολιτικών. Καμία όμως άλλη χώρα δεν διανοήθηκε να ζητήσει κάτι παρόμοιο. Η Αγγλία πάντα απαιτούσε εξαίρεση από θεσμικούς κανόνες όταν εκείνοι δεν την συνέφεραν. Η εν λόγω τακτική οδήγησε τελικά την έξωσή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα πάντα εισέπραττε και εισπράττει περισσότερα από όσα κατέθετε. Το αντίθετο είχε προβλέψει ο Κώστας Σημίτης με άρθρο του στο έγκυρο περιοδικό «πολιτικά» με τίτλο : «Γιατί είμαστε εναντίον». Ήταν ένα από τα πολλά άρθρα, τηλεοπτικές εκπομπές κλπ.στα πλαίσια της εκστρατείας του αντιπολιτευόμενου ΠΑΣΟΚ κατά της ένταξης της χώρας μας στην ΕΟΚ.
Άγγελος Ζαχαρόπουλος
Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής