Με τα παρακλάδια και τις προεκτάσεις του
Η Καστανιά, πριν από τον πόλεμο του σαράντα, ήταν ένα σημαντικό παραθεριστικό κέντρο. Παραθεριστές, κυρίως από Καρδίτσα – Σοφάδες – Παλαμά αλλά και Καστανιώτες που είχαν εγκατασταθεί σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βόλο, κατέκλυζαν το χωριό τους θερινούς μήνες. Ξενοδοχεία δεν υπήρχαν και οι παραθεριστές βολεύονταν στα σπίτια του χωριού. Η μεταφορά τους από Καρδίτσα γίνονταν με μουλάρια. Ο χρόνος διαδρομής ήταν περί τις 6 ώρες. Ώσπου εμφανίστηκαν τα αυτοκίνητα, ήδη από το 1937, όπως προκύπτει από σχετικό άρθρο της εφημερίδας της Καρδίτσας «Θεσσαλική φωνή» (φύλλο 6.8.1937): «Ευχάριστον άγγελμα από την Καστανιάν δια τους φίλους της εξοχής και τους εκδρομείς. Το τμήμα της οδού που συνδέει το χωρίον με την εθνικήν οδόν Καρδίτσης Αγρινίου επεσκευάσθη δια της προσωπικής εργασίας των κατοίκων και δια της οικονομικής συμβολής πολλών παραθεριστών. Από σήμερον η δι’αυτοκινήτου μετάβασις εις Καστανιάν δεν αποτελή άθλον. Θα είναι η ομαλωτέρα διαδρομή. Ας επιληφθούν της ευκαιρίας όσοι αγαπούν τον έλατο, την καλλιθέαν των γραφικών τοπίων της Καστανιάς».
Δρόμος υπήρχε από Καρδίτσα – Παλιόκαστρο μέχρι το Τσαρδάκι. Χωματόδρομος είχε διανοιγεί από Τσαρδάκι μέχρι το Μάντζαρη για τα φορτηγά που μετέφεραν ξυλεία. Κάποιος ξυλέμπορος ονόματι Κωστόπουλος που είχε βάλει στο μάτι τις καρυδιές της Καστανιάς, διαμόρφωσε έναν καρόδρομο μέχρι το χωριό για να μεταφέρει τα κούτσουρα των δέντρων προς εκμετάλλευση.
Για πρώτη φορά, πιτσιρίκοι εμείς, βλέπαμε κάρο και θαυμάζαμε τα τεράστια βόδια, σε σχέση με τα δικά μας, τον Μάρκο και τον Καραγκιόζη.
Αυτόν το δρόμο επεσκεύασαν με προσωπική εργασία οι Καστανιώτες και ήρθε αυτοκίνητο στην Καστανιά το 1937. Περιττόν να σημειώσω την περιέργεια και τον ενθουσιασμό της πιτσιρικάδας που έβλεπε για πρώτη φορά αυτοκίνητο. Δύο χρόνια αργότερα, το καλοκαίρι του 1939, η ίδια εφημερίδα γράφει :
«Από ημερών ήρχισε τακτική συγκοινωνία δια τριών αυτοκινήτων των κ.κ. Θ. Καΐπη, Γ.Γκέκα και Καρβούνη επί της γραμμής Καρδίτσας – Καστανιάς και τανάπαλιν. Αναχώρησις εντεύθεν καθημερινώς ώρα 5 μ.μ. και εκ Καστανιάς 6π.μ Αναλαμβάνεται υπευθύνως η μεταφορά οικογενειών ως και η επακριβής εκτέλεσις πάσης φύσεως παραγγελιών, τροφίμων κλπ. Πλήρης εξυπηρέτησις των παραθεριστών και εκδρομέων για Καστανιά.»
Με το αυτοκίνητο του Καρβούνη κατέβηκα, για πρώτη φορά, το Σεπτέμβριο του 1939 στην Καρδίτσα προκειμένου να μετάσχω στις εισαγωγικές εξετάσεις του Γυμνασίου.
Ο δρόμος βελτιώθηκε σταδιακά μετά την ταραγμένη δεκαετία του 1940 – 1950, σε σημείο που επέτρεπε την κυκλοφορία και λεωφορείων που έκαναν τη διαδρομή Καρδίτσα – Καστανιά.
Το 1980, ήμουν Γενικός Διευθυντής Εγγειοβελτιωτικών Έργων του Υπουργείου Γεωργίας. Εξετάζοντας τον χάρτη 1 = 50000 με ισοϋψείς, συνειδητοποίησα ότι, ένας δρόμος Καρδίτσα – Καστανιά μέσω Σέκλιζας (Καλλίθηρο) θα ήταν συντομότερος και με πολύ λιγότερες στροφές από το δρόμο μέσω Παλιόκαστρου – Τσαρδάκι. Εξάλλου, με μικρά παρακλάδια και προεκτάσεις, ο δρόμος αυτός θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τη Ραχούλα, το Καταφύγι και χωριά της Ευρυτανίας. Ανέθεσα σε μηχανικούς της Υπηρεσίας να μελετήσουν τη χάραξη του δρόμου αυτού επί χάρτον και επί του εδάφους. Το αποτέλεσμα δικαίωσε τις προβλέψεις. Πώς όμως θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτό το έργο ; Σκέφτηκα, σε πρώτη φάση, ότι θα ήταν εφικτό να ενταχθεί στο πρόγραμμα δασικής οδοποιίας του Υπουργείου Γεωργίας. Αρμόδιος ήταν ο Υφυπουργός Χρυσόστομος Καραπιπέρης, βουλευτής Ευρυτανίας. Όταν του ανέπτυξα την ιδέα, τονίζοντας ότι θα εξυπηρετηθούν χωριά της Ευρυτανίας, ο Καραπιπέρης δέχτηκε με ενθουσιασμό να εντάξει το έργο στο πρόγραμμα δασικής οδοποιίας. Έτσι άρχισε αμέσως η διάνοιξη με μηχανήματα της δασικής και της δικής μου Υπηρεσίας. Ίσως και της ΜΟΜΑ, αν θυμάμαι καλά. Η διάνοιξη ολοκληρώθηκε μέσα στο 1981 (βλέπε φωτογραφία με Καραπιπέρη το Σεπτέμβριο στη θέση Σταυρός – Άγιος Στέφανος.) Να σημειωθεί ότι το πλάτος του δρόμου ήταν διπλάσιο του συνήθους δασικού δρόμου, διότι υπήρχε η υστερόβουλη σκέψη να τον προωθήσουμε σε κανονικό επαρχιακό δρόμο.
Το επόμενο βήμα ήταν η αμμοχαλίστρωση και τα αναγκαία τεχνικά έργα. Ανάγκη λοιπόν να ενταχτεί το έργο στον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του 1982. Ανέθεσα στους μηχανικούς μου και συνέταξαν τη σχετική μελέτη προσδιορίζοντας και τον προϋπολογισμό του έργου. Αρμόδιος για την κατάρτιση του ΠΔΕ ήταν τότε ο Υφυπουργός Συντονισμού Γιώργος Σουφλιάς. Ανοίγω μια παρένθεση σχετικά με τη σχέση που είχα τότε δημιουργήσει με το Σουφλιά. Το 1970, όταν ήμουν προϊστάμενος του τμήματος μελετών, είχε έρθει κλιμάκιο της Διεθνούς Τραπέζης προκειμένου να γίνει επιλογή έργων, εγγειοβελτιωτικών κυρίως, για χρηματοδότηση. Πρότεινα το «Έργο Ανάπτυξης υπογείων Υδάτων Θεσσαλίας». Υπήρχαν από προηγούμενες μελέτες σοβαρές ενδείξεις όσον αφορά τις δυνατότητες του υπογείου υδατικού δυναμικού της Θεσσαλικής πεδιάδας. Η πρόταση έγινε δεκτή. Ακολούθησε σχετική διαπραγμάτευση και υπογραφή της σύμβασης χρηματοδότησης στην έδρα της Διεθνούς Τραπέζης, στην Ουάσιγκτον. Ο γράφων ορίστηκε διευθυντής (Project Manager) του έργου. Με το έργο αυτό, μέσα σε λίγα χρόνια, εξασφαλίστηκε η άρδευση 400.000 στρεμμάτων της θεσσαλικής πεδιάδας με παράλληλη εκτέλεση αναδασμού και κατασκευή στραγγιστικών και οδικών δικτύων. Το 1974, όταν το έργο βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, ο νεαρός τότε Βουλευτής Λάρισας, Γιώργος Σουφλιάς ήταν συχνός επισκέπτης στο γραφείο μου για θέματα που αφορούσαν την εκλογική του περιφέρεια. Είχα λοιπόν πιστωθεί με τη βοήθεια που του είχα προσφέρει στη Θεσσαλία. Πέραν αυτού, συζητώντας ανακάλυψα ότι είμαστε και συγγενείς, όχι πολύ μακρινοί, αφού είναι απόγονος αδερφής του εκ μητρός παππού μου, του Σαρακατσάνου τσέλιγκα Άγγελου Ακριβάκη. ΄Ετσι, με όλο το θάρρος, του ζήτησα να εντάξει το έργο στον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του 1982. Μου απάντησε ότι ήταν απίστευτες οι πιέσεις από βουλευτές για την ένταξη έργων των περιφερειών τους στο ΠΔΕ. Εντούτοις, δεν δίστασε να το εντάξει. Μόνο που, με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία τον Οκτώβριο του 1981, όλα άλλαξαν. Ο γράφων βρέθηκε πρόωρα συνταξιούχος στις αρχές του 1982, όταν με νόμο του Αγαμέμνονα Κουτσόγιωργα, καταργήθηκαν οι θέσεις των Γενικών Διευθυντών. Ωστόσο, προς το τέλος της ίδιας χρονιάς, βρέθηκα ανώτερο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες. Με τον Κανονισμό 2088 / 1985 θεσπίστηκαν τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ). Τα ΜΟΠ κάλυπταν τη Νότια Γαλλία, τη Νότια Ιταλία και ολόκληρη την Ελλάδα. Η Ισπανία και η Πορτογαλία, παρότι μεσογειακές χώρες κι’αυτές, έμειναν απέξω διότι δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί η ένταξή τους. Ωφελούμενος πληθυσμός : 20 εκ. Γαλλίας, 20 εκ. Ιταλίας και 10 εκ. Ελλάδας. Για την εφαρμογή τους στην Ελλάδα και ειδικότερα στη Θεσσαλία, ορίστηκε ένα ικανό στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Στέφανος Σαμαράς. Στον καλό φίλο Σαμαρά υπέδειξα το ημιτελές έργο του δρόμου Καρδίτσα – Καστανιά, το οποίο κατά προτεραιότητα έπρεπε να ολοκληρωθεί. Κατά καλή συγκυρία, Νομάρχης Καρδίτσας ήταν ο νεαρός, τότε, και μετέπειτα διακεκριμένος Υπουργός, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Είχα συχνή τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του για τη προώθηση του έργου καθώς και άλλων οδικών έργων προς και γύρω από τη Λίμνη Πλαστήρα. Φυσικά, συνέστησα στον Σαμαρά να έχει στενή και ειλικρινή συνεργασία μαζί του. Σε κάποια καλοκαιρινή επίσκεψή μου στην Καστανιά, ο Νομάρχης Χρυσοχοΐδης μου είχε κάνει την τιμή να ανεβεί από την Καρδίτσα για να με συναντήσει. Πολλά χρόνια αργότερα, όταν ήμουν Σύμβουλος Ευρωπαϊκών υποθέσεων του Ομίλου Επιχειρήσεων Λάτση, συνάντησα τον Υπουργό Χρυσοχοΐδη σε κάποια εκδήλωση στο μέγαρο του Ομίλου στην Κηφισιά. Όταν του θύμισα τη συνεργασία μας στη δεκαετία του ογδόντα, έδειξε μεγάλο ενθουσιασμό. «Θα πρέπει να μας κάνουν άγαλμα στην περιοχή σου», μου είπε… Ακολούθησε το πρώτο πακέτο DELORS, με περιφερειάρχη Θεσσαλίας ένα άλλο αξιόλογο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον μετέπειτα Βουλευτή και Υπουργό Σάββα Τσιτουρίδη. Φίλος και ο Σάββας, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το δικό μας και τα άλλα οδικά έργα προς και γύρω από τη Λίμνη Πλαστήρα. Κάποιο καλοκαίρι που είχα οργανώσει μία συνεστίαση των αποφοίτων του Γυμνασίου Καρδίτσας της τάξης 1946, προσκάλεσα και τιμήσαμε ιδιαίτερα τον Σάββα Τσιτουρίδη για την προσφορά του στο Νομό Καρδίτσας.
Έτσι, πήρε την τελική του μορφή ο δρόμος Καρδίτσα – Καστανιά, με τα παρακλάδια και τις προεκτάσεις του.
Άγγελος Ζαχαρόπουλος
Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Τ. Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας