Άταφοι Έλληνες Ήρωες του Έπους του 1940 μας περιμένουν να τους αποδώσουμε τις τιμές που τους πρέπουν, να τους κλάψουμε, να τους σκεφτούμε για να μπούμε στο σωστό δρόμο της Ιστορίας μας.
Ένα λεωφορείο μεταφέρει επισκέπτες στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο της των στενών της Κλεισούρας. Τα στενά διατρέχει ο Αώος ποταμός. Αριστερά και δεξιά θεόρατα βουνά απότομα, δυσπρόσιτα, .. Λίγο πριν φτάσουμε στο κοιμητήριο ένα χωράφι είναι οριοθετημένο με πασάλους και ασπροκόκκινη κορδέλα που βάζουν στις οικοδομές. Ο επικεφαλής «ξεναγός», ένας συνταξιούχος διπλωμάτης που υπηρέτησε στην Αλβανία, εξηγεί ότι είναι ένας από τους χώρους ταφής νεκρών μας. Στο χωράφι φαίνονται κάτι άσπρα, σαν ξύλα ή πέτρες ή μήπως είναι άσπρα οστά; Πως είναι δυνατόν τα οστά των παιδιών που στο άνθος της νιότης τους έδωσαν τόση δόξα στην πατρίδα να είναι άταφα;
Στη μακραίωνη ιστορία μας η ταφή των νεκρών ήταν θεϊκή επιταγή αλλά και χρέος και καθήκον. Οι νεκροί εχθροί και φίλοι αντιμετωπίζονταν με ευλάβεια και φροντίζονταν ιδιαίτερα για το τελευταίο τους ταξίδι. Εβδομήντα οκτώ χρόνια μετά τη λήξη του ελληνοϊταλικού πολέμου και οι πιο πολλοί νεκροί μας παραμένουν άταφοι, άκλαφτοι, σε βουνά, λαγκάδια και χωράφια.
Στις 9 Φεβρουαρίου 2009 (ενώ η Βουλή των Ελλήνων έχει προς κύρωση το σύμφωνο σύνδεσης της Αλβανίας με την ΕΕ) υπογράφεται συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των Κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Αλβανίας για την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41.
Οι συνολικές απώλειες, φονευθέντες και εξαφανισθέντες, κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941 έφτασαν σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού τους 13.936 αξιωματικούς και οπλίτες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού. Από αυτούς, οι 5.960 ετάφησαν εντός ελληνικού εδάφους, ενώ οι υπόλοιποι 7.976 σε περιοχές της Βορείου Ηπείρου, στη γειτονική Αλβανία. Στον αριθμό αυτό πρέπει να προστεθούν και 26 βεβαιωμένοι νεκροί αεροπόροι για τους οποίους έγινε επιμνημόσυνη Δέηση στις 28 Οκτ 2019 στους Άγιους Σαράντα, μαζί με τους 12 συγχωριανούς μας.
Στο πρώτο στρατιωτικό νεκροταφείο που λειτούργησε στο χωριό Βουλιαράτες της Β. Ἠπείρου, βρίσκονται 65 αναγνωρισμένοι πεσόντες (εκεί που το 1940-41 λειτουργούσε νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους). Στο ίδιο μέρος στις 13 Ιουλίου το μεσημέρι έγινε σεμνή και συγκινητική τελετή ταφής άλλων 100 Ελλήνων μαχητών του’40, που είναι μέρος των εκταφών που έχουν γίνει στην παραπάνω τοποθεσία.
Στην περιοχή της Κλεισούρας, στην κοιλάδα ήταν θαμμένοι Έλληνες και Ιταλοί χωριστά. Οι Ιταλοί φρόντισαν και πήραν τους νεκρούς τους. Στη θέση Σαϊμόλα, του χωριού Ντραγκότι στα στενά Κλεισούρας, σε χωράφια βρέθηκαν 573 Έλληνες πεσόντες.
Στις 12 Οκτ 2018 με μία λιτή τελετή ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο, που κατασκευάσθηκε μαζί με μοναστικό συγκρότημα, από πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου. Στις 03 Αυγ 2019 άλλοι 85 Έλληνες πεσόντες προστέθηκαν στο ίδιο νεκροταφείο.
Διάσπαρτοι τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πολλά σημεία της Βορείου Ηπείρου. Κάτω από το γήπεδο στην πόλη της Πρεμετής βρίσκονται τα οστά εκατοντάδων πεσόντων (περίπου 1400), το ίδιο και κάτω από της εγκαταστάσεις των λεωφορείων της Κορυτσάς.
Από ανοιχτές πηγές φαίνεται ότι είχαν οργανωθεί στρατιωτικά νεκροταφεία στις περιοχές, Ντραγκότι, Δέλβινο, Βόδινο, Χειμάρα, Ερσέκα, Ντεβόλ, Βουλιαράτες, Πόγραδετς, Πρεμετή, Κλεισούρα, Μπογάζι, Ροντόνι, Μοράβα, Κυπαρό, Πλατυβούνι, Γκόλικο, Τρεμπεσίνα, Πούντα Νόρνε, Σκουτάρα και άλλες περιοχές. Από βάσιμη πληροφορία υπάρχουν 126 εντοπισμένοι με GPS χώροι ταφής νεκρών. 0ι επιγραφές που υπήρχαν για αρκετά χρόνια το καθεστώς του Χότζα φρόντισε γρήγορα να εξαφανίσει. Είναι παντού οι Μεγάλοι μας Νεκροί και οι Αλβανοί χωρικοί σέβονται τους χώρους τους, δεν τους καλλιεργούν και τους αποκαλούν “άκαρπη γη”.
Η Ελλάδα χρωστάει στους Ήρωές της την απόδοση τιμής. Χρωστάει την ανάδειξή τους στο πάνθεο των ηρώων με σεβασμό στην τιτάνια προσφορά τους για την ελευθερία της Ελλάδας και ολόκληρου του κόσμου.
Η Ελλάδα πρέπει να επιτρέψει την είσοδο της Αλβανίας στην ΕΕ όταν και ο τελευταίος Έλληνας πεσών ταυτοποιηθεί και του αποδοθεί η τελευταία του κατοικία. Η χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο ορισμός χρονοδιαγράμματος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας είναι απαραίτητα για να μην σέρνεται το θέμα, για να μην χωρούν παρακωλύσεις από την Αλβανία.
Η Ελληνικη Μειονότητα στη Β. Ήπειρο
Ο Ελληνικός Στρατός ελευθέρωσε τρεις φορές τη Βόρεια Ήπειρο. Ανακηρύχθηκε Αυτόνομο Κράτος στις 1 Μαρ 1914. Στη συνέχεια υπογράφηκε το Πρωτοκόλλο της Κέρκυρας (17 Μαι 1914), που δεν υλοποιήθηκε. Η τελευταία απελευθέρωση έγινε το 1940 μέσα σε μία ζοφερή κατάσταση για την παγκόσμια Ιστορία, όπου οι Έλληνες πολεμούσαν μόνοι τους (μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο) το φασισμό Ιταλίας-Γερμανίας.
Στην τουρκική απογραφή του 1908, κατοικούσαν εκεί 326.778 χριστιανοί και 174.802 μουσουλμάνοι. Στη διάσκεψη του Παρισιού του 1919, η ελληνική μειονότητα αριθμούσε 120.000 κατοίκους. Στην τελευταία απογραφή υπό το κομμουνιστικό καθεστώς (1988) αναφέρει μόνο 58.785 Έλληνες κατοίκους. Η Οργάνωση της Ελληνικής Μειονότητας ΟΜΟΝΟΙΑ, επειδή το Αλβανικό κράτος επέβαλε πρόστιμο 1.000 δολλαρίων για όποιον δήλωνε διαφορετική εθνικότητα από αυτή του πιστοποιητικού γέννησης, οργάνωσε χωριστή απογραφή (2013) της ομογένειας που κατέγραψε 286.852 μέλη της (ενώ η Αλβανική απογραφή του 2011 έβγαλε 24.800 Έλληνικής καταγωγής)
Ενώ πριν τους Βαλκανικούς πολέμους υπήρχαν στην περιοχή 360 σχολεία, ο αριθμός τους μειώνονταν απότομα ώσπου το 1935 ουσιαστικά έφτασε στο μηδέν:1926: 78, 1927: 68, 1928: 66, 1929: 60, 1930: 63, 1931: 64, 1932: 43, 1933: 10, 1934: 0. Με παρέμβαση της ΚΤΕ (Κοινωνίας Των Εθνών) λειτούργησε περιορισμένος αριθμός σχολείων.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι θρησκευτικές ομάδες του Αλβανικού πληθυσμού σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Αλβανίας. Σε όλες τις ομάδες αυξάνει ο πληθυσμός τους φυσιολογικά, εκτός των Ορθοδόξων που μένει στάσιμος.
Population of Albania according to religious group 1923-2011 |
||||||
Religion |
census 19231 |
census 19272 |
census 20113 |
|||
Number |
% |
Number |
% |
Number |
% |
|
ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ |
558,000 |
68.5 |
563,000 |
67.6 |
1,636,236 |
58.9 |
ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ |
85,000 |
10.5 |
88,739 |
10.6 |
280,921 |
10.0 |
ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ |
171,000 |
20.5 |
181,000 |
21.7 |
188,992 |
6.8 |
ΑΘΕΟΙ |
|
|
|
|
223,625 |
8.0 |
ΑΓΝΩΣΤΟΙ |
|
|
|
|
454,046 |
16.2 |
ΠΡΩΤΕΣΤΑΝΤΕΣ |
|
|
|
|
5,616 |
0.2 |
Η Αλβανική κυβέρνηση αναγνωρίζει ως ελληνική μειονότητα τους κατοίκους 99 χωριών. Η μειονότητα όμως έχει και Έλληνες σε άλλα χωριά και πόλεις και επιπλέον έχει συμπαγείς πληθυσμούς ελληνικής συνείδησης που μιλούν βλάχικα, καθώς και Ορθόδοξους Αλβανούς.
Με ανακοίνωση που εξέδωσε στις 11/12/2013, η οργάνωση της Ελληνικής Μειονότητας ΟΜΟΝΟΙΑ, έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα της ανεξάρτητης απογραφής που διενήργησε για τον προσδιορισμό του πραγματικού αριθμού των μελών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας, που τον ανεβάζει σε 286.852 μέλη, κατά 90% χριστιανοί. Το 65% μιλάει Ελληνικά και το υπόλοιπο Βλάχικα, ενώ παράλληλα ομιλούν Αλβανικά.
Η συμπεριφορά του Αλβανικού κράτους διαχρονικά έναντι της Ελληνικής μειονότητας χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια να την περιορίσει-αφομοιώσει, από την τρομοκρατία για την μη χρήση της ελληνικής γλώσσας και των ελληνικών συμβόλων. Η αστυνομοκρατία και ο εκφοβισμός από φανατικούς είναι σε πρώτη διάταξη. Ο βανδαλισμός μνημείων και η δημιουργία επεισοδίων σε βάρος των ελλήνων είναι συστηματικός. Τελευταία χρησιμοποιείται και η εφορία για εκφοβισμό.
Η άρνηση της Αλβανίας να συνεργασθεί στην ταυτοποίηση των νεκρών ηρώων μας του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου του 1940, εκτιμώ ότι βασίζεται στο φόβο τους ότι η ταφή τους στο χώρο του πεδίου της μάχης, υποδηλώνει την απτή απόδειξη, ότι η Βόρεια Ηπειρος απελευθερώθηκε από την Ελλάδα στο παρελθόν και μπορεί στο μέλλον να εγείρει ανάλογες αξιώσεις. Αυτό όμως είναι πέρα από κάθε σχεδιασμό ή επιδίωξη του επίσημου Ελληνικού κράτους.
Το παράπονο και η πίκρα των ομογενών για την ανεπαρκή προστασία από την μητέρα Ελλάδα είναι μεγάλο. Οι ίδιοι ζουν με το όνειρο της Ένωσης με την Ελλάδα, το όνειρο της λύτρωσης. Όμως η Ελλάδα δεν έχει ανάλογη διάθεση, δυναμικό και σχέδιο.
Παναγιώτης Κατσαρός